Obilježavanje svjetskog dana voda na Prirodno-matematičkom fakulteta – WORLD WATER DAY 2021-Valuing water
Živimo u izuzetno dinamičnom periodu razvoja ljudskog društva. Sa porastom ljudske populacije raste i potreba za prirodnim resursima koji su neophodni da bismo zadovoljili naše svakodnevne potrebe. Posebno je izražena kompeticija za ograničene akvatične resurse koja i dalje nezaustavljivo raste, te predstavlja prijetnju za neponovljive i najčešće jedinstvene vrijednosti vodenih ekosistema. Gradnja hidroenergetskih objekata, nekontrolirano ispuštanje širokog spektra polutanata u otvorene vode te prekomjerna potrošnja vode predstavljaju samo neke od prijetnji kojima su danas izloženi vodeni ekosistemi u našoj zemlji.
Stoga je danas više nego ikada potrebno poduzeti aktivnosti na dugoročnom očuvanju vodnih resursa, ne samo za potrebe ljudi, nego i u svrhu očuvanja našeg jedinstvenog prirodnog naslijeđa koje živi u vodama.
Prve značajnije aktivnosti u oblasti zaštite voda su pokrenute na konferenciji Ujedinjenih naroda o vodama koja je održana 1977. godine u Mar del Plati (Argentina). Nakon konferencije Ujedinjenih naroda o okolišu i razvoju koja je održana u Rio de Janeirou (1992. god.), Opća skupština UN je rezolutno odlučila da se 22. mart svake godine obilježi kao Svjetski dan voda, odnosno da se u cijelom svijetu na ovaj dan skrene pozornost na probleme vezane za vodu i vodne resurse. Odlukom je definirano i da se ovaj dan svake godine obilježava uz drugi moto. Aktivnosti na zaštiti voda u 2021. godini se odvijaju pod motom vrednovanja voda, odnosno šta voda znači ljudima, šta je njena stvarna vrijednost i kako bolje zaštititi ovaj vitalni resurs.
Prirodni hidrografski sistem u Bosni i Hercegovini je razvijen i obuhvata slatkovodnu i slanovodnu vodenu masu, odnosno pojavljuje se u formi površinskog i podzemnog tipa otjecanja. Konkretnije, najveći dio hidrografskog sistema čini slatke vode koje se pojavljuju u površinskoj i podzemnoj formi otjecanja, što je u direktnoj ovisnosti o hidrogeološkim karakteristikama stijenskih masa u pojedinim dijelovima Bosne i Hercegovine.Ukupna količina slatkih voda je direktno određena pluviometrijskim režimom, odnosno prostorno-vremenskom dinamikom istog. Ukupna godišnja visina padavina koja se izluči na kopneni dio prostora Bosne i Hercegovine iznosi oko 1.250 mm.Koeficijent površinskog otjecanja na prosotru Bosne i Hercegovine iznosi oko 0,57, tako da prosječni godišnji otjecaj iznosi oko 1.200 m3/sec. Od navedene vrijednosti na površinsko otjecanje u slivu Crnog mora (sliv Dunava) otpada oko 722 m3/sec, odnosno oko 433 m3/sec u slivu Jadranskog mora.
Živi svijet koji nastanjuje slatkovodne ekosisteme tekućica i jezera Bosne i Hercegovine je iznimno raznovrstan i čini ga veliki broj različitih vrsta flore i faune. Njihova brojnost i stanje danas su osnova za ocjenu kvaliteta voda u vodotocima i jezerima. U ovom kontekstu poseban značaj ima ihtiofauna koja se u vodenim ekosistemima nalazi na vrhu lanca ishrane, tako da je njihov diverzitet ključni pokazatelj ekološkog statusa slatkovodnih ekosistema vodotoka i jezera.
Faunu slatkovodnih riba Bosne i Hercegovine odlikuje bogatstvo i raznolikost vrsta, među kojima posebno mjesto zauzimaju endemske vrste, uskog areala. U vodama Bosne i Hercegovine dosad je zabilježeno 40 endemskih vrsta, od kojih su mnoge prisutne samo na pojedinim lokalitetima. U usporedbi sa susjednim zemljama, Bosna iHercegovina zauzima istaknuto mjesto po prisustvu endema u njenim vodama (Slovenija ima 12 endema, Hrvatska 44, Crna Gora 24, a Albanija ima 43 endema). Vuković (1977) u svom popisu riba Bosne i Hercegovine bilježi 108 vrsta, dok prema posljednjem objavljenom popisu koji je načinio Sofradžija (2009) taj broj iznosi 118 vrsta.
U svrhu predstavljanja dijela bogatstva ihtiofaune Bosne i Hercegovine, Centar za ihtiologiju i ribarstvo i Centar za GIS Prirodno-matematičkog fakulteta Univerziteta u Sarajevu su pripremili izložbu najznačajnjih vrsta riba koje nastanjuju naše vodotoke i jezera. Primjerci riba koji su prikupljeni tokom brojnih istraživanja su preparirani i pripremljeni za prezentaciju.
Prirodno-matematički fakultet će u ponedeljak 22. marta u 10,00 otvoriti izložbu ihtiofaune slatkovodnih ekosistema Bosne i Hercegovine uz stručnoobjašnjenje predstavnika dva navedena centra.
